نوشته : عمران دهقانی– نویسنده ،کارگردان و مدیر مسئول آموزشگاه سینمایی اندیشه نو
برای تربیت هنرمندان توانمند در هنر و صنعت سینمای کشور،چاره ای جز بهره گیری از آموزشهای علمی وآکادمیک و استفاده ازتجارب و توانایی های اساتید با تجربه دانشگاهی نداریم.
آموزش و تربیت بازیگری از ارکان اصلی هنر و صنعت سینمای هرکشور است.در سالهای اخیر توجه به آموزش هنر بازیگری به نسبت سایر رشته های سینمایی درکشور ما نیز افزایش یافته و به تعدد دانشگاه ها و آموزشگاه های سینمایی در تهران و البرز و شهرهای بزرگ منجر شده است .
متاُسفانه تاُثیر روابط دوستانه وخویشاوندی و …درانتخاب بازیگر برای پروژه های تولید فیلم، از طرف بعضی از کارگردانان و فیلمسازان ودست اندرکاران، بدون توجه به پشتوانه های علمی و آموزشی و تجربیات عملی این افراد، تولید فیلم با حداقل بودجه و پخش آگهی های انتخاب بازیگر درکوچه و بازار و فضای مجازی ،اظهار نظرهای شتاب زده وگاهی دور از انصاف برخی دست اندرکاران این هنر،از رسانه ها، به ویژه رسانه ملی، سبب نگرش سطحی افراد وخانواده ها به امرآموزش بازیگری شده و این نگرش را در بین عموم مردم جا انداخته استکه اصولا بازیگری هنری نیست که نیاز به آموزش داشته باشد، بلکه درذات خیلی از افراد هست و خیلی هم اکتسابی نیست! نگرشهایی از این دست سبب گردیده است جوانان علاقمند به بازیگری رغبت کمتری به آموزش نشان دهند و حتی آنهایی که به دنبال آموزش هستند، آنقدر عجول و کم حوصله هستند که دوست دارند به هر طریق ممکن در کوتاهترین زمان به اهداف خود دراین زمینه دست یابند. ولی در عمل با مشکلاتی مواجه می شوندکه هرگز به آن فکر نمی کنند.
بازیگری هنر زودبازده نیست، و با هنرهای تجسمی و آوایی و ادبیات تفاوت های چشمگیری دارد و فراگیران بعد ازطی مراحل آموزش نیاز به کسب تجارب عملی بیشتری دارند. اگر چه فرد آموزش دیده از استعداد مناسبی هم برخوردارباشد. واز این منظرهنرجویان بازیگری را می توان به فردی تشبیه کرد که دارد آموزش رانندگی می بیند .در روزهای آغازین آموزش فراگیر به دلیل عدم تسلط به همه جوانب و الزامات و امکانات لازم برای رانندگی،دارای ترس ودلهره زیادی است وهمه امکانات لازم برای رانندگی را به طور همزمان نمی تواند بکارگیرد ولی پس از قبولی در آزمون های نظری وعملی در اخذگواهینامه وکسب مهارت های بیشتر تمام امکانات و الزامات رانندگی اعم ازکارکردهای اتومبیل، ( دنده، کلاج ،ترمز، راهنما، آیینه هاو…) علائم، رعایت فاصله های طولی وجانبی ، توجه به عابرین، سرعت های مجاز درجاده و خیابان را به طور همزمان و با کمترین خطا به کارمی گیرد .بنابراین بازیگران نیزپس از کسب تجارب وهمه الزامات بازیگری اعم تمرکز، خلاقیت، فن بیان ،حس، بداهه سازی ،شناخت میزانسن و….می توانند از همه این ابزار به طورهمزمان و در جای درست بهره بگیرند.
کسب تجربه عملی برای هنرجویان این رشته، تجربه عملی روی صحنه تئاتربرای رسیدن به تواناییهایی فن بیان،تربیت حس ، وپرورش تخیل از طریق تمرینات بداهه سازی است .تئاتر سکوی پرشمناسبی برای جویندگان این هنربزرگ است .چراکه امکانات بازیگری به دلایل متعدد برای عموم علاقمندان در تئاترفراهم است ولی متاسفانه تب شدید دیده شدن ومعروف شدن بدون توجه به جایگاه ومسیر دست یابی به آن ،علاقمندان را از مسیر اصلی به بیراهه کشانده است. چهره های صاحب نامی که امروزدرعرصه حرفه ای بازیگری شاهدشکوفایی آنها هستیم ،سالیان سال تجربه های گرانقدرخود را از الزمات هنر تئاتر کسب نموده اند.
در دانشکده های نمایش و سینما، اساتید ومربیان توانمندی مشغول به تدریس هستند که اگرچه ممکن است از شهرت اجتماعی بالایی برخوردارنباشند ولی مربیان و مدرسان بسیار خوبی هستند که توانایی تربیت وپرورش استعدادهای هنرجویان تازه وارد رادارند، استفاده از اینگونه اساتید درآموزش هنر سینما وبازیگری به دلایلمتعددبرای آموزشگاه ها ی سینمایی نیزبسیار سودمند است ولیمتاسفانه علاقمندان هنر بازیگری برای ثبت نام درکلاسهای بازیگری به اسامی بازیگران معروف وسوپراستارها که شهرت اجتماعی بالاتری دارند، رغبت نشان می دهند.در حالیکه استفاده ازچهره های معروف به عنوان مدرس در آموزشگاه های سینمایی ، اولا به لحاظ هزینه مقرون به صرفه نیست وثانیا ممکن است این افراد به لحاظ تجربه وسوابق کاری ازتواناییهای بالایی برخوردارباشند ولی درامرآموزش وتوانایی تدریس ازمهارت لازم برخوردار نباشند زیرا تعلیم وتربیت هنرجو وشیوهای تدریس خود یک “توانایی ویژه “است که ممکن است همه دارای این توانایی نباشند الیته من معتقدم برگزاری “ورکشاب های یک روزه وکوتاه مدت “می تواند روش موثری باشد که چهره های معروف سینماوتلویزیون دانسته ها وتجربیات شخصی خودر را به هنرجویان تازهوارد انتقال دهند.ما بازیگران توانمندی داریم که از شهرت اجتماعی بالاتری برخوردار هستند ولی این بدان معنا نیست که آنان مربیان خوبی باشند. اگر چه ما در بین هنرمندانی که شهرت اجتماعی بالاتری دارند، مربیان خوبی هم داریم. ولی با وضعیت حاکم بر دستمزد بازیگران صاحب نام و دارای شهرت اجتماعی برای یک آموزشگاه سینمایی استفاده از اینگونه مربیان مقرون به صرفه نیست.زیرا گاهی دستمزد یک جلسه تدریس بازیگران صاحب نام برابر با هزینه یک تیم کوچک جراحی است .
مگر این آموزشگاه ها چقدر برای آموزش هنرجویان شهریه دریافت میکنند که بتوانند تمام گرایشهای درسی بازیگری را بی کم وکاست ودر مدت زمان مطلوب با این گونه حق التدریس ها برگزار نمایند.دربسیاری از موارد شهریه های آموزش بازیگری اصلاً جوابگوی هزینه های آن نیست و اگر میزان شهریه پرداختی هنر جویان به طول دوره آنان تقسیم شود معادل شهریه یک مهد کودک هم نیست.
من معتقدم برای خدمت به فرهنگ و هنرکشورمان وارتقاءسرمایه های اجتماعی وفرهنگی هرکدام از مسئولان و متولیان فرهنگی باید هوشیارانه عمل کنند زیرا فرهنگ وهنرهرکشوربزرگترین سرمایه اجتماعی است وباید برای پرورش نسل آینده ازشتابزدگی وتصمیمات زودگذر ومبتنی برمنافع شخصی پرهیزکرد. هنرمندانی که ما امروز پرورش می دهیم مربیان آینده بچه های ما خواهند بود اگردر تربیت وشکوفایی آنان کوتاهی کنیم پیامدهای آن متوجه نسل های آینده ( همان بچه های خودمان )خواهد بود مدیریت فرهنگی و هنری کار ساده ای نیست و نیاز به درایت و تدبیر ودانش آکادمیک در این حوزه دارد نه صرفا یک شهرت یا محبوبیت اجتماعی موقت وزودگذر،.کسانیکه در مراکزفرهنگی وهنری به دنبال کسب سود ودر آمد بالا هستند کاردرسازمان های تجاری را باماموریت های وزارت وفرهنگ وهنر وارشاد اسلامی اشتباه گرفته اند. وشاید یکی ازدلایلی که به خروجی های کمترمراکز آموزشی در حوزه فرهنگ وهنرمنجر شده است همین عامل است .بایک مقایسه ساده می وتوان نتیجه بهتری گرفت که، چطور با تعداد انگشت شمار،دانشکده های هنر ونمایش ودانشجویان اندک، دردردهه های چهل ،پنجاه وشصت میتوان هنرمندانی توانمند در همه رشته های هنری آعم از تئاتر،سینما،موسیقی، وهنرهای تجسمی را تربیت کرد وهمه آنها راواردعرصه های حرفه ای کرد ولی امروز با داشتن آموشگاها و ودانشکدهای هنری و سینمایی متعدد در اقصی نقاط کشور این امر محقق نشده است و با خیل انبوهی از فارغ التحصیلان بیکار در حوزه نمایش و سینما مواجه هستیم اما باید آن روی سکه راهم دید. برخلاف اظهار نظر برخی دست اندرکارانی که در حوزه آسیب شناسی ، این موضوع ، بیشترین تقصیر برگردن مراکز آموزشی می اندازند علت کمتر تحقق یافتن این امر به زمینه های فکری واجتماعی افراد نیز برمی گردد .که با زمینه های ذهنی نادرست به دنبال هدفی هستند که زود بازده نیست و نیاز به صبر و حوصله و پشتکار دارد.متاسفانه اکثریت برنامه هایی که از رسانه ها به تحلیل این امرمی پردازند در حوزه آسیب شناسی به جای ارائه راه حل های علمی و آکادمیک به تخریب دانشگاها و آموزشگاهای سینمایی می پردازند .اگرچه برخی از این آسیب ها هم در نحوه جذب و آموزش به این عملکرد آموزشگاه ها بر میگردد.
درسالهای اخیر متاسفانه به بهانه ایجاد اشتغال وحمایت از کارآفرینی و ارایه آمارهای فریبنده” درحوزه اشتغال “حراج ترین مجوزها به صدور مجوزهای مراکز فرهنگی وهنری وآموزشگاه های سینمایی اختصاص که بدون توجه به ظرفیت شهرها و مناطق،باکمترین توجه به ظرفیت وتوانایی های افراد متقاضی صادر شده است ّ و اشباع مناطق مختلف درشهرهای بزرگ از جمله تهران والبرزسبب بی رونقی وکم رونفی این موسسات شده ودرعمل در اداره امور وجذب هنرجو ناتوان مانده اند وبه ناچار برای سرپاماندن و یا با انگیزه های سود جویی کارهای انجام داده اندکه درشان مراکز فرهنگی وهنری وسینمایی نیست وهمین امر متاسفانه سبب بروز خساراتی برفرهنگ وهنر این کشور شده است . در صورتیکه گاهی گسترش یک مرکز تولیدی وخدماتی برای امر اشتغال به مراتب بهتر از ایجاد یک مرکزجدید برای امر اشتغال است که مستلزم گذشت زمان وصرف نیروی مضاعف و ریسک بالای کار آفرین است.در این زمینه کارشناسان ودست اندرکاران در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید به دنبال کارآفرینی در صنایع مختلف فرهنگی باشند.
با ملاحظه آنچه گفته شد توصیه من به عنوان فردی که حداقل طی دودهه نقش مستقیمی درآموزش وتولید هنرسینما داشتم به علاقمندان عزیز هنر بازیگری وخانواده های آنان این است که، برای ورود به این عرصه موارد ذیل توجه نمایند.
*ابتدا مشاوره لازم درمورد این رشته وسایر رشته های مرتبط را با کسانی انجام دهید که دارای تواناییهای علمی وتجربی در این رشته باشند و از اطلاعات کافی وآکادمیگ در زمینه هنر نمایش وسایر هنرهاب رخوردار باشند
*علاقه شدید ودرونی اولین گام درجهت رسیدن به هدف است اگر ایمان دارید که علاقه شما از روی احساسات زودگذر نیست تجربه عملی اولین گام شماست و این حرکت در دو مسیر جاری خواهد بود یا میشود و به نتیجه می رسد،که شما به اهداف خود دست یافتید و یا نمی شود و به نتیجه مطلوب نمی انجامد که شما ندای درونی خود را پاسخ دادید و بعدا افسوس نمی خورید اگر چنین میکردم چنان می شد وخودتان را سررنش نمی کنید. در اینجا شما چیزی را ازدست ندادید بلکه تجاربی را کسب کردید که به خودشناسی شما می انجامد ومی تواند راهگشای شما بر ای حرکت مجدد در این مسیر یا مسیرهای دیگری باشد.
*موفقیت در زندگی به ریسک پذیری نیاز دارد اگرفرد ریسک پذیر نیستید از این مسیر خارج شوید راههای موفقیت در زندگی زیادند.
* اگر از درآمد مناسب برای گذران امور بهره مند نیستید هنر را به عنوان شغل دوم انتخاب کنید تا دغدغه های اقتصادی ذهنیت شما را نسبت به جایگاه مطلوب هنرها دستخوش تغییر نکند.
*.هنر لازمه نشاط و شادابی زندگی انسان است داشتن روحیه هنری وشناخت از ماهیت وکیفیت هنرها، درون مارا آرام می سازند اگر در هنر دنبال تجارت باشید تمام آرامشتان را بهم خواهد زد.
*.از ماهیت وکارکرد انواع هنرها به عنوان یک مدیوم و رسانه آگاهی کسب کنید و از خودتان اطمینان حاصل کنید درکدام یک از آنها از توانمندی بالایی برخوردار هستید.
*.خودشیفتگی وعاشق شهرت بودن اگرچه در وجود بسیاری از آدمها ،خواه ناخواه وجود دارد ولی سعی کنید به سمتی حرکت کنید که اگر در آن مسیر قرار گرفتید از محبوبیت برخودار باشید واین مستلزم تعهد،صداقت،ومسئولیت پذیری و…. است.بنابراین باید مسیرتان را درست طی کنید.
*.بازیگری هنری است که اگر به درستی آن را دنبال کنید پرورش و رشد شخصیت شما را به دنبال خواهد داشت ،یافتن قدرت تکلم و فن بیان،تربیت حس ،افزایش اعتماد به نفس، قدرت تخیل،توانایی بداهه پردازی و مهارت های ارتباطی وکلامی از ویژگیهای اساسی هنر بازیگری است اگر به آن دست یافتید مطمئن باشید امکان موفقیت شما در زندگی و امورات کسب وکار توانایی نقش پذیری شما در خانواده و اجتماع بالا خواهد برد چرا که شما می توانید نقش ایفا کنید.
* بازیگری را به عنوان یک درس پرورشی برای کودکان ونوجوانان خود در نظر بگیرید .واین امر به رشد شخصیت آنها کمک خواهد کرد و اگر از استعداد لازم برخودارباشند مسیر آینده به دور احساسات وعلایق زودگذر دنبال خواهند کرد.
*ازشتاب زدگی وعجله در این مسیرخوداری کنید زیرا رسیدن به شهرت ومحبوبیت زمان براست .و اگر آن راوبازحمت با دست آورید باشما خواهد ماند. بیوگرافی وزندگینامه هنرمندان موفق رابخوانید واز آن درس بگیرید.
*به شایعات واظهار نظر افراد غیر کارشناسانه توجه نکنید و به شانس زیاد تکیه نکنید روابط و مافیا در همه جای دنیا هست ولی اگر موفقیت را با چنگ و دندان بدست آورید به رضایت درونی دست می یابید.
*به گفته ها واظهار نظرات افراد غیر مسئول و نا امیدکننده توجه نکنید،شک نکنید که آنها خودشان اعتماد به نفس پشتکار لازم برای موفقیت را ندارند زیرا انسان تنها موجودی است که استعدادش قابل پرورش است ومسیرها و افراد موفق در این فرایند برشما تاثیرگذارند.
عمران دهقانی / نویسنده کارگردان ومدیر مسول آموزشگاه سینمایی اندیشه نو
سوم اردیبهشت ۱۳۹۷
